MİZAÇ NEDİR

Mizaç: Canlı ve cansızların temeli olan 4 büyük unsurun kendilerinde barındırmış olduğu sıcaklık, soğukluk, kuruluk, nemli gibi birbirine karsı özellikleri (Keyfiyat) canlı ve cansızların vücudunda  çok büyük etkiler gösterir. Ve bu birbirirne karşı olan etkenlerden canlı ve cansızın  vücudunda ortaya çıkan o canlı veya cansıza ait olan yeni bir özellik veya tabiat, Mizac (Temprament) denir.

Dünyadaki canlı ve cansızların mizacını 4 büyük maddelerin birinin o cansız ve canlının vücudundaki etkisinin ağırlğı belirler. Bu canlıların karekterini, vücut yapısını, cilt rengini ve hatta psikolojisini etkileyerek kendine has özel bir karekter (Huy) sergilemesine sebep olur. Cansızların ise yapısının özelliğine ait olan nemli sıcak, kuru sıcak, kuru soğuk ve nemli soğuk gibi tabiatını (keyfiyatını, niteliğini) belirler. Mizaç insanlarda doğumla birlikte başlar. Genelllikle değistirilmesi mümkün değildir, fakat yaşam şartları, eğitim gibi her türlü etkenlerle doğma olan mizaçtan ortaya çıkan huy kısmen değişebilir. Buna göre mizaç, mizacı ula (ilk mizaç) mizacı sani (ikinci mizaç) olarak ikiye ayrılır.

Mizaçlar 4 büyük maddenin  vücuttaki  etkinliğinin ölçüsü ile mötıdıl mizaç (4 büyük maddenin vücuttaki etkenlerinin eşit olmasından ortaya çıkan neutral mizaç) ve geyri mötıdıl  mizaç (4 büyük maddenin vücuttaki etkilerinin eşit olmamasından ortaya çıkan neutral olmayan mizaç)  diye ikiye ayrılır.

Mötıdıl mizaç yine kendi arasında aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

1. Mötıdıl cins mizaç: Canlı veya cansızların bir türünün mizacının o türe has olmasıdır.
2. Mötıdıl nispi cins mizaç: Aynı türdeki canlı veya cansızların kendi içindeki mizaç farkıdır.
3. Mötıdıl cinsi nevi mizaç: Aynı türdeki canlı vaya cansızların cinsi farklılığından kaynaklanan farklı mizaçtır.
4. Mötıdıl nevi sinipi mizaç: Aynı türdeki canlı cansızların aynı cinsiyette olsa da farklı mizaç taşımasıdır.
5. Mötıdıl sınıpı mizaç: Bir coğrafyada yaşayan canlı veya cansızların bir başka coğrafyadakilerle farklı mizac taşmasıdır.
6. Mötıdıl nispi mizaç: Aynı coğrafyadaki canlı veya cansızların farklı mizaç taşımasıdır.
7. Mötıdl şahsi mizaç: Bir şahsa özel olan has mizaçtır.
8. Mötıdıl şahsi nispi mizaç: Bir şahsin değişken zamanlardaki değişen mizacıdır.

Geyri mötıdıl mizaç geyri mötıdıl yalnız mizaç ve geyri mötıdıl karmaşık mizaç diye ikiye ayrılır.

Geyri mötıdıl yalnız mizaç kendi arasında aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

1. Mutlak ıssık mizaç: Sıcaklığın  nemli, soğuk veya kuruluktan üstün olmasıdır.
2. Mutlak nemli mizaç: Nemliliğin sıcaklıktan, soğukluktan kuruluktan üstün olmasıdır.
3. Mutlak soğuk mizaç: Soğukluğun sıcaklıktan, nemlilikten, kuruluktan üstün olmasıdır.
4. Mutlak kuru mizaç: Kuruluğun sicaklıktan, nemlilikten, soğukluktan üstün olmasıdır.

Geyri mötıdıl karmaşık mizaç kendi arasında yine aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

1. Nemli sıcak mizaç: Nemliliğin ve sıcaklığın kuru ve soğukluktan üstün olmasıdır.
2. Nemli soğuk mizaç: Nemliliğin ve soğukluğun kuruluk ve sıcaklıktan üstün olmasıdır.
3. Kuru sıcak mizaç: Kuruluğun ve sıcaklıklığın nemlilikten ve soğukluktan üstün olmasıdır.
4. Kuru soğuk mizaç: Kuruluğun ve soğukluğun nemlilikten ve sıcaklıktan üstün olmasıdır.

Teşhis ve tedavi sürecinde bunlar değerlendirilir. Örneğin;  kadınlara çok güçlü kuru sıcak olan bitkisel ilaçlar verilmemelidir, sıcak bölgelerde yaşayanlara aşırı kuru sıcak bitkisel karışımlar verilmediği gibi hastanın o anlık mizacı yaşadığı bölge ve ırk mizacı gibi yukarıda açıklanan tüm kriterler gözde tutularak teşhis ve tedavi uygulanmalıdır.